Obradujący w dniu 24 października 2023 roku Zarząd Główny SIMP ustanowił prof. Seweryna Chajtmana Patronem naszego Stowarzyszenia w 2024 r., w 105. rocznicę Jego urodzin.
Prof. Seweryn Chajtman, twórca i organizator pierwszych w Polsce studiów inżynieryjno-ekonomicznych, wybitny przedstawiciel nurtu technicznego w naukach o organizacji i zarządzaniu, urodził się 5 sierpnia 1919 roku w Warszawie. W roku 1939 ukończył Państwową Wyższą Szkołę Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i St. Rotwanda. Pracę zawodową rozpoczął w 1938 r. w Warszawie. Po wybuchu wojny wyjechał do Lwowa a następnie dalej na wschód, na tereny ówczesnej Ukrainy. W czasie wojny pracował w licznych przedsiębiorstwach na stanowiskach inżyniera. W 1942 r. wstąpił w szeregi Armii Czerwonej biorąc udział w walkach na kilku frontach. W bitwie pod Wielkimi Łukami został ciężko ranny. Po koniec 1943 roku, po wyjściu ze szpitala, podjął pracę w Fabryce Narzędzi w Moskwie na stanowiskach technicznych. W 1945 roku rozpoczął uzupełniające studia magisterskie w Instytucie Inżynieryjno-Ekonomicznym w Moskwie. Po ukończeniu studiów w 1947 roku został zatrudniony jako aspirant w Katedrze Organizacji i Planowania Przedsiębiorstw Budowy Maszyn w tymże Instytucie. W kwietniu 1951 r. obronił pracę doktorską zaś w 1952 r. powrócił do kraju.
Profesor Seweryn Chajtman był pracownikiem i profesorem Politechniki Warszawskiej w latach 1952-1968 oraz 1991-1995. W roku 1952 zainicjował i zorganizował nowy typ studiów inżynieryjno-ekonomicznych na Wydziale Mechanicznym Technologicznym PW oraz opracował jego programy kształcenia. W ten sposób Politechnika Warszawska jako pierwsza w kraju po II wojnie światowej rozpoczęła kształcenie akademickie nowego typu specjalistów – inżynierów-organizatorów, na poziomie porównywalnym z najnowocześniejszymi wówczas standardami nauczania, wcześniej nieznanymi w kraju. Wzorem dla studiów w Politechnice Warszawskiej były z jednej strony studia inżynieryjno-ekonomiczne prowadzone w ZSRR zaś z drugiej strony studia typu industrial engineering, niezwykle popularne m.in. w USA. Już w 1958 r. w Politechnice Warszawskiej prowadzone były zajęcia z konstrukcji i programowania komputerów według podręcznika amerykańskiego Daniela McCrackena „Programming Business Computers”. Ówczesny program studiów inżynieryjno-ekonomicznych obejmował m.in. takie przedmioty, jak: zarządzanie, rachunkowość, ekonomia, ekonomika przemysłu, prawo pracy, badania operacyjne, programowanie komputerów i ich zastosowania w zarządzaniu przedsiębiorstwami przemysłowymi, co w tamtym okresie (lata 1950-te, 1960-te) nie było zbyt często spotykane na uczelniach w Polsce.
Model kształcenia stworzony przez prof. Chajtmana i wdrożony w Politechnice Warszawskiej stał się następnie wzorem dla innych uczelni w Polsce. Warto wspomnieć, iż w latach 1952 – 1955 Profesor opracował program i był kierownikiem kursu magisterskiego ekonomiki i organizacji przemysłu maszynowego w SGPiS w Warszawie.
W latach 1952-1968 prof. Chajtman był kierownikiem nowo utworzonej Katedry Organizacji, Ekonomiki i Planowania w Przemyśle Budowy Maszyn oraz Oddziału Inżynieryjno-Ekonomicznego na Wydziale Mechanicznym Technologicznym. W tym okresie zorganizował i rozwinął studia jednolite (dzienne), studia uzupełniające magisterskie i podyplomowe dla inżynierów, studia zaoczne inżynieryjno-ekonomiczne a także studia doktoranckie oraz podyplomowe studia z zastosowań informatyki.
W marcu 1953 r. w Politechnice Warszawskiej pod kierunkiem Profesora rozpoczęto magisterskie studia inżynieryjno-ekonomiczne dla inżynierów. W roku 1954 odbyła się inauguracja pierwszego cyklu jednolitych dziennych studiów magisterskich. Dzięki osobistemu zaangażowaniu, konsekwencji i pasji prof. Seweryna Chajtmana Wydział Mechaniczny Technologiczny i działający w jego strukturze Oddział Inżynieryjno-Ekonomiczny Politechniki Warszawskiej zyskały w środowisku naukowym oraz gospodarczym kraju miano „warszawskiej szkoły organizacji”.
W 1968 r. prof. Chajtman został zmuszony do odejścia z Politechniki Warszawskiej. Do 1975 roku pracował w PAN a następnie, od 1976 r. w Instytucie Organizacji Przemysłu Maszynowego ORGMASZ w Warszawie. W 1991 r. powrócił do pracy w Politechnice Warszawskiej.
Zakres zainteresowań naukowych i aktywności zawodowej Profesora był niezwykle szeroki. Był wybitnym specjalistą w dziedzinie organizacji produkcji oraz ekonomiki i organizacji przemysłu maszynowego a także prekursorem w Polsce obecnie niezwykle popularnej i ważnej dyscypliny naukowej informatyka gospodarcza. Wiele prac realizowanych przez Profesora miało charakter pionierski i wniosło znaczący wkład do rozwoju dyscypliny, w której się specjalizował. Był autorem klasycznych publikacji książkowych z dziedziny organizacji produkcji obejmujących łącznie ponad 100 pozycji w tym ok. 25 książek.
Profesor Chajtman był aktywny naukowo do ostatnich dni. Rozwijał i popularyzował własne oryginalne koncepcje naukowe, dotyczące m.in. teorii organizacji i zarządzania systemów ergo-transformacyjnych, zmian paradygmatów w naukach o organizacji i zarządzaniu, i in.
Przede wszystkim jednak Profesor wniósł trwały i znaczący wkład w organizację kształcenia inżynierów-organizatorów w Polsce. Prof. Seweryn Chajtman był wychowawcą wielu setek inżynierów i magistrów inżynierów, którzy piastowali i piastują wiele wysokich stanowisk w przemyśle, szkolnictwie wyższym oraz w urzędach państwowych.
Uczniowie Profesora już w latach 1960-tych wprowadzili do przemysłu pierwsze systemy informatyczne w takich zakładach jak RAWAR, FSO, FS Starachowice, i in. a także m.in. współorganizowali i kierowali siecią ZETO oraz zaprojektowali system PESEL. Kilku Jego wychowanków jest profesorami na uniwersytetach w USA. Profesor Chajtman był promotorem 14 prac doktorskich obronionych w PW. Stworzył własną szkołę naukową, rozwijaną następnie przez Jego następców w PW.
Działalność organizacyjna, naukowa i w zakresie rozwoju kadr prof. S. Chajtmana umożliwiły w następnych latach powstanie i rozwój w Politechnice Warszawskiej Instytutu Organizacji Zarządzania a następnie Instytutu Organizacji Systemów Produkcyjnych a także wywarły, pośrednio, olbrzymi wpływ na ukształtowanie się ich profilu naukowego i dydaktycznego.
Model kształcenia stworzony przez Profesora jest nadal kontynuowany i rozwijany, pod nieco inną nazwą i z dostosowanymi do współczesnych potrzeb programami kształcenia, w ramach kierunku Zarządzanie i Inżynieria Produkcji.
Profesor Seweryn Chajtman był odznaczony wieloma medalami wojskowymi i cywilnymi. W roku 1999 otrzymał z rąk Prezydenta RP Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski za wybitne osiągnięcia w pracy naukowo-dydaktycznej oraz za zasługi dla gospodarki narodowej. Profesor Chajtman był także członkiem honorowym Komitetu Nauk Organizacji i Zarządzania PAN.
W osobie profesora Chajtmana SIMP stracił wiernego przyjaciela, wychowawcę licznych pokoleń inżynierów, kadry naukowej, którzy wiedzę przekazaną przez Profesora wdrażają w życie będąc członkami naszej organizacji lub pracując dla jej rozwoju. Absolwenci kierunku założonego przez Profesora podkreślają zawsze, że są członkami wielkiej rodziny inżynierów zwanych „chajtmanowcami” oraz są wdzięczni profesorowi Sewerynowi Chajtmanowi za to, że dzięki wiadomościom uzyskanym na tymi kierunku mogli realizować w swym życiu trudne, ambitne zadania, zajmować eksponowane stanowiska w Polsce i zagranicą. Wiedza, którą przekazał absolwentom tego kierunku profesor, była aktualna, na najwyższym poziomie merytorycznym, pozwoliła im nie tylko realizować ambitne kariery życiowe, wpływać na ówczesne życie polityczno-gospodarcze, lecz być również równorzędnymi parterami w prowadzonej przez nich działalności na rynkach zagranicznych. Za przykład niech posłużą tutaj wyznania naszych kolegów z Sekcji Organizacji i Zarządzania Oddziału Warszawskiego SIMP kol. Romana Semeniuka i Janusza Dziewięckiego. O roli jaką nauka ta odegrała w ich życiu niech świadczy fakt, że ich dzieci i wnuki absolwenci studiów prowadzonych przez Profesora kontynuują tę ścieżkę rozwoju osobistego.
Profesor S. Chajtman uczestniczył aktywnie w życiu naszego stowarzyszenia. Niezapomniane pozostaną w pamięci członków SIMP, którzy nie znali go już z pracy na uczelni – wykłady, jakie wygłaszał do członków Stowarzyszenia, spotkania noworoczne w trakcie których przedstawiał wiele cennych uwag z zakresu transformacji polskiej gospodarki i roli jaką winni odgrywać w niej inżynierowie organizatorzy i stowarzyszenia branżowe. Ostatnie wykłady jakie wygłosił do członków SIMP miały miejsce w kwietniu i maju 2011 i dotyczyły one zmian jakie zaszły w teorii organizacji w ciągu ostatnich 60 lat oraz kierunków zmian jakie winny być dokonane w szkolnictwie wyższym, aby można było szkolić nowe kadry inżynierów organizatorów.
Profesor Seweryn Chajtman zmarł w dniu 20 sierpnia 2012 r.
Opracowali:
prof. dr hab. inż. Krzysztof Santarek
Politechnika Warszawska
Instytut Organizacji Systemów Produkcyjnych
Tadeusz Łaguna
Przewodniczący Sekcji Organizacji i Zarządzania
Oddziału Warszawskiego SIMP